Na wniosek Muzeum Tatrzańskiego – uchwałą Rady Miasta Zakopane rok 2018 został ogłoszony Rokiem Władysława Hasiora!
W związku z przypadającą w tym roku 90. rocznicą urodzin artysty, Muzeum Tatrzańskie przygotowuje bogaty program wydarzeń upamiętniających tą wybitną postać.
PLANOWANE DZIAŁANIA MUZEUM TATRZAŃSKIEGO W ZAKOPANEM
- Wystawa „W pracowni. Hasior. Brzozowski. Rząsa” w Galerii Władysława Hasiora, filii Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, 28 lipca – 21 października 2018 r. Wernisaż połączony z prezentacją zrewitalizowanych rzeźb wyrwanych z ziemi Władysława Hasiora.
Hasior wielokrotnie podkreślał, że świadomie pozostał w Zakopanem, że to właśnie miasto jest dla niego inspirujące. Stąd też jego artystyczną praktykę zestawimy z działaniami Tadeusza Brzozowskiego i Antoniego Rząsy. Ci trzej twórcy pozostawali w bliskich relacjach towarzyskich, ale też artystycznych. Kiedy Władysław Hasior przebywał na stypendium we Francji, Antoni Rząsa pisał do niego z prośbą o radę w jaki sposób prowadzić zajęcia w Liceum Technik Plastycznych. To z Antonim Rząsą po raz pierwszy wystawiał swoje prace w Zakopanem. Łączyła ich wspólna praca, spotkania, realizacje. Nie chcemy porównywać ich działań, ale raczej zestawić ze sobą ich sposoby pracy. Stąd też tematem wystawy będzie pracownia – warsztat.
Będziemy pojmować to pojęcie dwojako – z jednej strony jako przestrzeń, czyli Zakopane, ale też konkretnie miejsca gdzie pracowali artyści (willa Borek, dawna leżakownia Sanatorium Warszawianka, dom na Antałówce, lokal przy Alejach 3 maja, dom przy ul. Bogdańskiego). Wszystkie wymienione lokalizacje zmieniły już dawno swój charakter, ale zachowały się fotografie i filmy dokumentujące ich wygląd. Wyjdziemy zatem od fizyczności, od tego jak wyglądał warsztat artysty, z czego się składał, czego każdy z twórców potrzebował do wytworzenia dzieła sztuki. Trzeba tu zwrócić uwagę, że każdy z nich posługiwał się w swoich pracach inną materią.
Nową perspektywą jest spojrzenie na warsztat jako na sposób konstrukcji dzieła sztuki. Wszyscy trzej artyści zwracali uwagę na walory materiałów, które wykorzystywali w swoich pracach. Dzieło sztuki miało dla nich przede wszystkim fizyczny charakter, składało się z konkretnych elementów, które winny do siebie pasować także pod względem estetycznym.
Zaprezentujemy publiczności archiwalne fotografie przedstawiające pracownie zakopiańskich twórców ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego, a także Galerii Antoniego Rząsy oraz archiwów prywatnych. Planujemy również pozyskanie materiałów z Filmoteki Narodowej (filmy Polskiej Kroniki Filmowej z 1963 r. p.t. “Plastyka pod Giewontem”). Przy pomocy prac rozpoczętych, a nigdy przez artystów nie dokończonych spróbujemy prześledzić sposób w jaki wypracowywali koncepcję swoich prac (nieskończone lub zmienione sztandary Władysława Hasiora, rozpoczęte rzeźby przedstawiające Chrystusa autorstwa Antoniego Rząsy, niedokończony obraz Tadeusza Brzozowskiego).
Jednym z punktów programu wernisażu będzie również prezentacja unikatowych rzeźb wyrwanych z ziemi, wykonanych przez Władysława Hasiora m.in. do filmu Grzegorza Dubowskiego p.t. Portret Władysława Hasiora. Betonowe obiekty zostały poddane gruntownej konserwacji na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
- Działania performatywne z publicznością. W celu aktywnego zaangażowania publiczności, popularyzacji sztuki najnowszej, a przede wszystkim w celu wprowadzeniu sztuki Władysława Hasiora oraz Zakopanego we współczesny kontekst, do współpracy przy programie zostali zaproszeni artyści (m.in. Przemek Branas). Ich prace będą koordynowane przez Annę Batko
- Konferencja naukowa z aneksem artystycznym – prezentacja video instalacji “Pracownia” Horacego Muszyńskiego oraz projektu fotograficznego “Życie pracowni” Daniela Rumiancewa. (przygotowanie prac maj – wrzesień, konferencja 18-20 października 2018)
W 2014 roku Muzeum Tatrzańskie wraz z fundacją Open Art Projects oraz Stowarzyszeniem Volans zorganizowało “Konferencję tatrzańską. Wokół Zakopanego i sztuki Władysława Hasiora” wraz z towarzyszącym jej programem, który obejmował m.in. wystawę “Wątłe Muzy”, prezentacje filmowe i realizację “Dzień za Noc” Marii Łobody. Dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego materiały pokonferencyjne udało nam się wydać w 2015 roku. Referaty wygłoszone podczas tamtego sympozjum rzuciły nowe światło zarówno na samo Zakopane, jak też i na twórczość Władysława Hasiora. Postawiły nie tylko nowe tezy, ale również – co może nawet ważniejsze – nowe pytania dotyczące działań Hasiora.
Przygotowywana w tym roku konferencja naukowa będzie dotyczyć problematyki pracowni artystycznych. Zostanie podzielona na kilka segmentów tematycznych, ze szczególnym uwzględnieniem następujących zagadnień:
– materiały i techniki stosowane przez artystów po 1945 roku
– proces powstawania dzieła sztuki (zwłaszcza asamblaży, sztuki wideo, fotografii, rzeźby współczesnej, malarstwa abstrakcyjnego)
– organizacja pracy we współczesnej pracowni artystycznej, a organizacja pracy w pracowni dawnej
– miejsce, kontekst miejsca i jego wpływ na twórczość artysty
Planujemy także zaproszenie do udziału w naszym sympozjum pracowników Muzeum Salvadora Dali w Figueres, Muzeum Ossipa Zadkina w Paryżu oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej Andy’ego Warhola w Medzilaborcach, którzy odniosą się do problemów muzealnych jakie niesie ze sobą opieka nad spuścizną twórcy i jego pracownią.
Nie chcemy jednak pozostać jedynie w sferze teoretycznych rozważań, dokonywanych z perspektywy obserwatora. Stąd też zapraszamy do współpracy artystów, którzy w trakcie konferencji mają zaprezentować swoje przemyślenia na temat atelier w formie prac.
Daniel Rumiancew przyjmuje założenie, że nie tylko metoda pracy, ale również biografia, sposób życia, osobowość, wreszcie emocjonalność twórcy wizualnego ma swoje odzwierciedlenie w jego miejscu pracy. Przedstawiając wybrane pracownie artystyczne można pokusić się o stworzenie wielowątkowej opowieści o egzystencji artysty w ogóle. Proponuje cykl fotografii, przedstawiających miejsca pracy artystów sztuki współczesnej. Aby obszernie zaprezentować fenomen „życia w sztuce”, zakłada kilkudniowe wizyty z aparatem fotograficznym w około dziesięciu pracowniach. Pracownie do sfotografowania, po przeprowadzeniu badań na ten temat, rozmów z kuratorami, właścicielami galerii, osobami znającymi środowisko artystyczne, będą wybierane tak, aby w zdjęciach, które powstaną widać było różnorodność egzystencjalnych i emocjonalnych aspektów „bycia artystą”, trochę na zasadzie dobierania przeciwieństw. Fotografować będzie zatem pracownię osoby młodej, dopiero wchodzącej w świat sztuki oraz kogoś starszego wiekiem, powoli schodzącego ze sceny, osoby która jeszcze jest nieznana szerszej publiczności i takiej, która już osiągnęła sukces, kogoś, kto ma pracownię od niedawna i kogoś, kto pracuje w danym miejscu od lat, kto jest artystą w pierwszym pokoleniu i kto ma wielopokoleniowe tradycje artystyczne, kto mieszka w małym mieście albo na wsi i kto mieszka w stolicy, kto pracuje w tradycyjnych dziedzinach i kto zajmuje się nowymi mediami, bałaganiarza i pedanta, kogoś, kto ze względu na specyfikę swojej osobowości lub pracy nawarstwia ślady swej obecności i tego, kto ciągle konstruuje swoją przestrzeń pracy od nowa. Daniel Rumiancew chce również przedstawić przypadki wykraczające poza schemat wymienionych przeciwieństw, dokumentując np. spacer po ulubionych miejscach artysty, pracującego głównie w przestrzeni publicznej oraz wizytę w pracowni artysty nieżyjącego (może nim być Władysław Hasior, po którym zachowała się nie tylko wyremontowana i uporządkowana po śmierci artysty pracownia w obecnej Galerii, ale również szczątki tego, co można odnaleźć w willi Borek, która sukcesywnie ulega rozkładowi).
Temat pracowni powracał w ostatnim czasie również w kilku ważnych wydarzeniach artystycznych, przede wszystkim chodzi o otwarcie siedziby Instytutu Awangardy Fundacji Galerii Foksal w dawnej pracowni Henryka Stażewskiego i Edwarda Krasińskiego w 2007 roku, edukacyjną część programu związanego z wystawą „Warszawa w Budowie 6. Miasto Artystów” Muzeum Sztuki Nowoczesnej z 2014 roku oraz projekt „Pracownie” Fundacji Witryna, również z 2014 roku, nawiązujący do wydarzeń typu „Open Studios”. Wszystkie te wydarzenia miały miejsce w Warszawie i wszystkie dotyczyły pracowni artystów warszawskich. W większości wydarzenia te operowały mocno zobiektywizowaną narracją na temat pracowni, dotyczyły głównie historii sztuki lub kwestii ekonomicznych i instytucjonalnych, nie proponowały głębszego wglądu w prywatne czy emocjonalne aspekty pracy artysty. Na przykład pracownia Stażewskiego emanowała pogodnym i żartobliwym usposobieniem właściciela i nie bez powodu było to znane miejsce spotkań zaprzyjaźnionych intelektualistów. Beksiński utrzymywał laboratoryjny wręcz porządek w pustej, białej przestrzeni, co wydaje się zupełnie nie pasować do charakteru jego obrazów. Sempoliński wcierał wielkie ilości farby w płótno zawsze w tym samym miejscu, tak że jej ściekające warstwy utworzyły na środku pracowni coś na kształt katafalku. Fotografie, które mogłyby powstać w ich pracowniach (nieistniejących już niestety lub w przypadku Stażewskiego mocno zmienionych) łatwo byłoby zinterpretować jako opowieść o charakterze właścicieli.
Video instalacja Horacego Muszyńskiego o tytule roboczym “Pracownia” opowiadać będzie o relacji, mistrza i ucznia. Horacy Muszyński jest młodym artystą, studentem Akademii Sztuki w Szczecinie, to z jego perspektywy będzie prowadzona narracja. W trakcie realizacji Muszyński będzie mieszkał w Zakopanem, mieście inspirującym wiele pokoleń twórców. Bohater, który wcześniej odwiedzał Zakopane tylko jako turysta, odbędzie kilkumiesięczny pobyt w pracowniach znanych i cenionych zakopiańskich artystów. Podczas swojego pobytu, artyści tacy jak: Bartłomiej Kurzeja, Stanisław Cukier, Czesław Jałowiecki czy Michał Gąsienica Szostak, będą szkolić bohatera w klasycznych formach sztuki. Od rysunku przez malarstwo po rzeźbę. Wejdą w relację mistrza, który będzie mentorował i ucznia, który będzie się szkolił.
Praca będzie dokumentować ten proces. Będą w nim zawarte sceny zarówno codziennego życia zakopiańskich artystów, rozmowy o pracach, jak i proces kształcenia samego bohatera. Pod okiem mistrzów, bohater będzie musiał zmierzyć się z trudnościami jakie stawia przed twórcą materia. Przechodząc przez próby i błędy, Horacy postara nauczyć się koordynacji umysłu z ręką, narzędziem. Są to umiejętności, które w dobie cyfryzacji powoli zanikają. Coraz więcej twórców, nie realizuje swoich dzieł samodzielnie, zlecając je. Powstają fabryki sztuki, gdzie niezliczona rzesza wykonawców pracuje nad dziełem jednego artysty. Ta praca video ma stanąć w opozycji do takiej postawy artystycznej. Twórca świadomie podejmuje decyzję konfrontacji z własnymi słabościami, powrotu do korzeni, klasycznej sztuki. Jednocześnie jest to hołd dla starszego pokolenia twórców, postawienia ich na piedestale mistrzów, którzy kształcą kolejne pokolenia, artystów.
Praca powstanie we współpracy z Akademią Sztuki w Szczecinie. Opiekę artystyczną nad projektem będzie sprawował dr hab. Hubert Czerepok.
- Bieg Hasiora – czuję w nogach gaz 2 lub 3 czerwca 2018
Idea uczczenia pamięci Władysława Hasiora poprzez organizację biegu zrodziła się po lekturze pamiętników artysty znajdujących się w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego. Na przestrzeni kilku lat artysta dokumentował swoje dokonania w dziedzinie biegu na kartach zeszytów, w których znajdują się szczegółowe zapiski poświęcone treningom oraz udziałom w zawodach akademickich. Organizacja Biegu Hasiora będzie idealną okazją do uczczenia pamięci tej wyjątkowej postaci, ale także ukaże kolejne, niewielu osobom znane, niezwykłe oblicze Władysława Hasiora.
Jako sportowiec Władysław Hasior uczestniczył w Akademickich Mistrzostwach Polski, ustanawiając jednocześnie rekord w dystansie na 5 km. Wprowadzając codzienne treningi szybkościowe, truchto-biegi, systematycznie dokumentował swoje osiągnięcia w zeszytach, zwłaszcza w latach 1952-1956. Organizowany w ramach obchodów 90. rocznicy urodzin artysty bieg planowany jest na dystans 5 km. Punktem startowym byłby pomnik autorstwa Władysława Hasiora „Prometeusz Rozstrzelany” w Kuźnicach. Następnie trasa poprowadzona zostałaby w dół, wraz pętlą na terenie Centralnego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zakopanem, następnie Bulwarami Słowackiego aż do Galerii Władysława Hasiora, gdzie odbyłoby się zakończenie wydarzenia. Do udziału w biegu chcielibyśmy zachęcić zarówno profesjonalnych sportowców, którzy poprzez zdobycie punktów mogliby podnosić swoje kwalifikacje, ale także artystów, którzy przyłączyliby się w ten sposób do uczczenia pamięci twórcy.
- KONTYNUACJA WYDAWNICTWA „NOT.FOT. Notatnik fotograficzny Władysława Hasiora.”
I zeszyt lipiec, II zeszyt październik
„NOT.FOT.” to wydawany przez Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, magazyn dedykowany jednemu dziełu – Notatnikowi fotograficznemu Władysława Hasiora. To niezwykłe archiwum wizualne składa się z 20 tysięcy przezroczy, wykonanych na przestrzeni niemal 30 lat i usystematyzowanych przez artystę w cyklach tematycznych. To unikalny w tej skali, wyrazisty dokument polskiej kultury wizualnej ostatniej ćwierci XX wieku, a jednocześnie pasjonujący, fotograficzny szkicownik sławnego artysty, który służył mu również za narzędzie do pracy popularyzatorskiej i edukacyjnej.
„NOT.FOT.” to wydawnictwo seryjne (w roku 2017 ukazały się 4 zeszyty), które w nowatorski sposób łączy formę współczesnego, bogato ilustrowanego magazynu i rzetelnego muzealnego katalogu. Oprócz obszernej prezentacji fotografii Władysława Hasiora na jego łamach publikowane są teksty omawiające specyfikę Notatnika fotograficznego, materiały archiwalne, a także dedykowane Hasiorowi prezentacje współczesnych artystów.
PROGRAM “W PRACOWNI. HASIOR. BRZOZOWSKI. RZĄSA” został sfinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego
