WYSTAWA CZASOWA: KOLEKCJA. ROZDZIAŁ II.
KOLEKCJA. ROZDZIAŁ II.
Galeria Sztuki XX wieku w Wilii Oksza
(filia Muzeum Tatrzańskiego), ul. Zamoyskiego 25
24.10. – 31.12.2019
Artyści: Ewa Berbeka, Jan Dziaczkowski, Andrzej Gałek, Stanisław Kulon, Emanuel Kronbach, Daniel Rumiancew, Zofia Rydet
W tym roku Muzeum Tatrzańskie obchodzi jubileusz 130 lecia swojej działalności. Jako instytucja zajmująca się dokumentowaniem i opracowywaniem dziedzictwa kulturowego regionu, Muzeum gromadzi również zbiory sztuki inspirowanej Tatrami i Zakopanem. Szczególną kategorię stanowi kolekcja sztuki najnowszej, powiększana w ostatnim czasie dzięki dofinansowaniom z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Regionalne Kolekcje Sztuki Współczesnej. W 2018 roku zakupiono prace Pauliny Ołowskiej (gobelin „Oksza”), Huberta Czerepoka (film „Ekosystem”) i Zbigniewa Rogalskiego (rysunek „Mnich”). Tegoroczne nabytki to cztery kolaże Jana Dziaczkowskiego z cyklu „Góry dla Warszawy” oraz 10 fotografii Zofii Rydet z cyklu „Zapis socjologiczny. Podhale”.
Sylwia Chutnik pisała o pracach Jana Dziaczkowskiego: „Nagle wielkie miasto nabiera przestrzeni. Jego horyzont nie jest ozdobiony liniami wysokiego napięcia, ale wagonikami kolejki na Kasprowy. Niczym zapowiedź dalekiej podróży. (…) W twórczości Dziaczkowskiego kolażowe obrazy stają się opowiadaniami. Powieściami wielowątkowymi. (…) W serii “Góry dla Warszawy” jest jeszcze coś: oryginalne zderzenie odwiecznego podziału na miasto i wieś. Przyrodę i beton. Dzięki artyście możemy poczuć się w stolicy jak w dalekiej podróży.”
„Zapis socjologiczny” Zofii Rydet to monumentalne dzieło, które obejmuje kilkanaście tysięcy negatywów, będących „gigantycznych rozmiarów portretem ludzkiej rodziny we wnętrzu”. To praca, którą można sytuować na pograniczu sztuki i etnologii. Główny trzon całego zbioru to przedstawienia mieszkańców wsi i miast z różnych obszarów Polski, ale także Francji, Niemiec, Czechosłowacji, Litwy i Stanów Zjednoczonych. Zdjęcia łączy sposób ścisły rygor kompozycyjny – ukazują ludzi (pojedynczo, w parach lub grupie) na tle wybranej ściany ich mieszkania z zachowaniem jak najszerszego kadru, obejmującego całe wnętrze. Fotografie wykonywano przy użyciu lampy błyskowej z jak największą głębią ostrości. Do Muzeum Tatrzańskiego trafiło 10 zdjęć wykonanych przez Zofię Rydet na Podhalu – w Chochołowie i Białym Dunajcu.
Dobór prac do kolekcji opiera się na trzech słowach-kluczach, które definiują specyfikę miasta i regionu: natura, aktywność i twórczość. W 2014 roku w opisie projektu „Schronienie” realizowanym przez Tatrzański Park Narodowy, Iwo Zmyślony pisał: „Tatry to również złożone imaginarium, które organizuje wyobraźnię zbiorową Polaków. Funkcjonuje głównie jako miejsce urlopów, aktywnego wypoczynku, majestatycznych widoków oraz kontaktu z naturą. Góry są malownicze, ale i niebezpieczne, (…). Dla wielu z nas Tatry to miejsce wyróżnione na mapie narodowej kultury – źródło inspiracji przedwojennych artystów, niemal uświęcone krzyżem na Giewoncie oraz historią papieskich pielgrzymek. Całe Podhale od stu kilkudziesięciu lat uchodzi za „ostoję polskości”. Na to nakłada się jednak wizja Zakopanego jako „zimowej stolicy Polski” – miasta pełnego kontrastów, zatłoczonego w sezonie, a wymarłego poza nim, gdzie żywiołowa góralska tradycja i mitologia Młodej Polski przenikają się z wizualnym chaosem i bałaganem architektonicznym”. Mierzenie się ze wspomnianym „złożonym imaginarium”, problematyzowanie i konkretyzowanie stereotypów wizualnych i językowych, które przez lata wokół niego narosły, jest czymś stale obecnym w naszej kulturze. Pojawienie się nowych środków artystycznego wyrazu daje nowe możliwości i nowe perspektywy. Stąd też potrzeba ciągłej rozbudowy kolekcji Muzeum, dokumentującego dziedzictwo kulturowe dotyczące Zakopanego i Podhala.
Podobnie jak w zeszłym roku, nowe nabytki zestawiamy z pracami, które trafiły do kolekcji wcześniej – np. obrazami na szkle Andrzeja Gałka, artysty mieszkającego i pracującego w Zakopanem w drugiej połowie XX wieku czy kolażem Ewy Berbeki – długoletniej scenografki Teatru Witkacego, malarki i graficzki, ale także z rycinami z dziewiętnastowiecznego ilustrowanego wydawnictwa o Galicji Emanuela Kronbacha.
Julita Dembowska
Prace Zofii Rydet i Jana Dziaczkowskiego zostały zakupione z środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz z Samorządu Województwa Małopolskiego
Fot. Janusz Moniatowicz, Opava, 1989