Zagroda Korkoszów w Czarnej Górze

Czarna Góra jest jedną z czternastu wsi polskiego Spisza; powstała na przełomie XVI i XVII wieku.

W północnej części Czarnej Góry, w osiedlu zwanym „Zagóra”, stoi drewniana zagroda należąca niegdyś do tutejszej zamożnej rodziny Korkoszów. Układ zabudowań jest przykładem rozwoju spiskiej zagrody: od prostej, składającej się z dwóch zabudowań (chałupa i stajnia) w końcu XIX wieku, do złożonej z wielu budynków w latach trzydziestych XX wieku. Najstarsze budynki zbudowane zostały pod koniec XIX wieku przez Alojzego Chyżnego. Przez kilka lat Alojzy Chyżny przebywał w Ameryce. Po powrocie do wsi w roku 1919 rozbudował chałupę, dobudowując okazałą „wielką izbę” z komorą. Dalsza rozbudowa zagrody dokonana została już przez Sebastiana Korkosza, męża Elżbiety – córki Alojzego. W latach trzydziestych powstały kolejne zabudowania gospodarcze: kamienna stajnia i wozownia. W dawnej stajni umieszczono pierwszy we wsi kierat. Ostatnia rozbudowa miała miejsce w latach czterdziestych – wówczas to postawiono w miejscu komory izbę zwaną „letnią” lub „pańską” z osobnym wejściem przez dobudowany ganek.

Pod koniec lat 40-tych, rodzina Korkoszów przeniosła się na stałe do Słowacji, gdzie obecnie mieszka. W roku 1980 potomkowie Sebastiana Korkosza przekazali zagrodę na rzecz Skarbu Państwa, z życzeniem, aby powstało tu muzeum. Po przeprowadzeniu remontu konserwatorskiego Muzeum Tatrzańskie zorganizowało we wnętrzach ekspozycję etnograficzną, obrazującą bogate gospodarstwo spiskie z okresu międzywojennego. W ciągle zmieniającej się wsi drewniana zagroda Korkoszów jest miejscem, gdzie jeszcze żyje odchodzący już w przeszłość świat chłopskiej kultury.

Części mieszkalne zagrody – sień, kuchnia, „wielka izba”, „letnia izba” – usytuowane są jedna za drugą. W sieni, która przeważnie była wykorzystywana jako skład przedmiotów potrzebnych w gospodarstwie, znajdował się również warsztat stolarski. Jego właściciel wykonywał wszelkie niezbędne w gospodarstwie sprzęty, począwszy od mebli aż po naczynia. Są tu i inne sprzęty – drewniane naczynia na mleko i stępa, ręczne żarna. Z sieni wejście prowadzi na strych, czyli izbę, miejsce, gdzie w sąsiekach przechowywano ziarno, a w skrzyniach i dzieżach produkty żywnościowe. Kuchnia jest pomieszczeniem, w którym dawniej, zanim powstały izby, koncentrowało się życie rodziny. Tutaj spano, jedzono, gotowano strawę, pieczono chleb, przędło się len i wełnę.

Od czasu dostawienia „wielkiej izby” – ona pełniła w rodzinie Korkoszów funkcję sypialni. W niej przechowywano również odświętną odzież, przyjmowano gości oraz obchodzono uroczystości rodzinne i doroczne.

Wyposażenie „pańskiej izby”, przeznaczonej dla gości, jest takie, jak w latach czterdziestych, gdy mieszkała tu jeszcze rodzina Korkoszów. Dodatkowo na stałe został ustawiony, do dzisiaj używany, warsztat tkacki. W izbie znalazły się również rzeźby i fotografie przedstawiające członków tej utalentowanej plastycznie rodziny. Są wśród nich rzeźbiarze, malarka na szkle i tkaczka. Na półce stoi rzeźba Upadek Chrystusa pod krzyżem, dłuta Ludwika Korkosza, a na piecu gipsowa rzeźba wykonana również przez Ludwika Korkosza – głowa Sebastiana Korkosza.
W jednym z zabudowań gospodarczych, kamiennej stajni, na uwagę zasługuje wystawa obrazująca obróbkę lnu, na którą składają się narzędzia służące do tłuczenia, czesania i przędzenia lnu, natomiast w wozowni, zgodnie z jej przeznaczeniem, stoi wóz, a w nim dwa półkoski, plecione kosze, które do niego wkładano. Na wozie umieszczono obońki, w których wożono mleko z hal. Tutaj stoi również drewniane urządzenie służące do podnoszenia chałupy w celu wymienienia podwaliny, podmurówki czy wykopania piwnicy.

Po wizycie w Muzeum, znajdź nas na Facebooku i Instagramie. To szansa na dowiedzenie się o tym co aktualnie dzieje się w naszym Muzeum, poszerzenie wiedzy oraz obejrzenie ciekawych materiałów multimedialnych.