„trzysta diabłów zjadłeś…”
Wystawa:
Katarzyny Depty-Garapich
Małgorzaty Mirgi-Tas
Galeria Władysława Hasiora, filia Muzeum Tatrzańskiego
Zakopane ul Jagiellońska 18b
wystawa czynna od 9 kwietnia do 19 czerwca 2022 r.
Wernisaż – 8 kwietnia godzina 17.30.
Wystawa „trzysta diabłów zjadłeś…” tytułem nawiązuje do opisanej przez Stanisława Witkiewicza opowieści o polowaniu na niedźwiedzia, które zakończyło się szczęśliwie dla zwierzęcia. Dla kłusowników niedźwiedź, któremu udało się ich przechytrzyć posiadał nadprzyrodzone moce, silniejsze niż „trzysta diabłów”.
W tradycji Podhala w odniesieniu do niedźwiedzia powszechnie używano zaimka ‘on’. Zastępowanie nazwy zwierzęcia zaimkiem miało cechy animistyczne i magiczne, związane z zabobonem jak również z antropomorfizacją jego wizerunku. Niedźwiedź, najgroźniejszy i największy drapieżnik naszej strefy klimatycznej uchodził za istotę transgresyjną, podkreślano jego podobieństwo do człowieka. Przypisywano mu z jednej strony niezwykłą moc, równocześnie był też ucieleśnieniem diabelstwa.
W prezentowanych na wystawie pracach Katarzyna Depta-Garapich i Małgorzata Mirga-Tas podejmują wątek niedźwiedzia w różny sposób go interpretując. Wielkoformatowe, kolorowe tkaniny Małgorzaty Mirgi-Tas nawiązują do wzajemnych relacji między ludźmi a dzikimi zwierzętami. W pracach artystki niedźwiedzie są ukazane jako nierozłączna część dawnego życia społeczności romskiej. Niedźwiedzie reprezentują ujarzmioną naturę, jednak nie do końca podległą człowiekowi. Kolorowe niedźwiedzie bardziej przypominają baśniowe istoty niż tresowane zwierzęta, wymykają się spod kontroli.
Katarzyna Depta-Garapich używa postaci niedźwiedzia jako metafory stanów przejściowych pomiędzy dzieciństwem a dorosłością oraz radzenia sobie z poczuciem straty. Czarno-białe zdjęcia rodzinne, wydrukowane na podstawie niedawno odnalezionych negatywów z lat 70. tych XX w. wraz z dorysowanymi przez artystkę niedźwiedziami układają się w poszarpaną narrację przedstawiającą przemianę głównej bohaterki w niedźwiedzia. Element magii, transformacji, wytwarzania talizmanu jest reprezentowany przez niewielkie obiekty rzeźbiarskie stworzone przez obie artystki. W przestrzeni Galerii Władysława Hasiora umieszczone są także prace video przedstawiające zapis akcji performatywnej Miś zrealizowanej przez artystki w 2021 roku. Tytułowy Miś to przebranie, atrapa nie mająca nic wspólnego z rzeczywistością.
Wystawa „trzysta diabłów zjadłeś…” powstała jako część projektu realizowanego przez Katarzynę Deptę-Garapich i Małgorzatę Mirgę-Tas od 2019 roku. Artystki umiejscawiają swój projekt w kontekście współczesnego Zakopanego, miasta, które miejscami przypomina lunapark, wieczny karnawał. W wielu ludowych tradycjach europejskich, od hiszpańskiej Kantabrii po Rosję, w karnawałowych pochodach pojawia się postać niedźwiedzia. Popularne są też zwyczaje zawierające element wypędzania ze wsi ‘złego’ reprezentowanego przez niedźwiedzia. Równolegle z wytępieniem tego gatunku w Europie nastąpiła infantylizacja jego wizerunku. Kostium białego niedźwiedzia i jego popularność w kulturze masowej, specyficznie w kontekście Zakopanego nosi więc cechy karnawałowego odwrócenia ról. Podejmując wątek niedźwiedzia autorki projektu chcą zwrócić uwagę na wpływ człowieka na środowisko, w którym mieszka oraz wykorzystanie wizerunku zwierząt do promocji i rozwoju turystyki która w negatywny sposób wpływa na przyrodę.
Katarzyna Depta – Garapich.