WYSTAWA CZASOWA: „KOLEKCJA ROZDZIAŁ PIERWSZY” (SZTUKA WSPÓŁCZESNA W ZBIORACH MUZEUM TATRZAŃSKIEGO)
Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem działa od 130 lat. Początkowo niewielka placówka regionalna rozrosła się do instytucji posiadającej 11 filii, w których prezentowane są zarówno artefakty etnograficzne, zbiory przyrodnicze jak też kolekcje sztuki (Galeria Sztuki XX wieku w willi Oksza), w tym sztuki współczesnej (Galeria Władysława Hasiora).
Oprócz zbiorów dokumentujących dorobek artystów tworzących zakopiańską kolonię artystyczną do 1939 roku, w kolekcji działu sztuki znajdują się także obrazy, rzeźby, grafiki powstałe w drugiej połowie XX i w pierwszych latach XXI wieku.
Dobór prac do kolekcji opiera się na trzech słowach-kluczach, które definiują specyfikę miasta i regionu: natura, aktywność i kreacja. W 2014 roku w opisie projektu „Schronienie” realizowanym przez Tatrzański Park Narodowy, Iwo Zmyślony pisał: „Tatry to również złożone imaginarium, które organizuje wyobraźnię zbiorową Polaków. Funkcjonuje głównie jako miejsce urlopów, aktywnego wypoczynku, majestatycznych widoków oraz kontaktu z naturą. Góry są malownicze, ale i niebezpieczne, (…). Dla wielu z nas Tatry to miejsce wyróżnione na mapie narodowej kultury – źródło inspiracji przedwojennych artystów, niemal uświęcone krzyżem na Giewoncie oraz historią papieskich pielgrzymek. Całe Podhale od stu kilkudziesięciu lat uchodzi za „ostoję polskości”. Na to nakłada się jednak wizja Zakopanego jako „zimowej stolicy Polski” – miasta pełnego kontrastów, zatłoczonego w sezonie, a wymarłego poza nim, gdzie żywiołowa góralska tradycja i mitologia Młodej Polski przenikają się z wizualnym chaosem i bałaganem architektonicznym.” Mierzenie się ze wspomnianym „złożonym imaginarium”, problematyzowanie i konkretyzowanie stereotypów wizualnych i językowych, które przez lata wokół niego narosły jest czymś stale obecnym w naszej kulturze. Pojawienie się nowych środków artystycznego wyrazu daje nowe możliwości i nowe perspektywy. Stąd też potrzeba ciągłej rozbudowy kolekcji Muzeum dokumentującego dziedzictwo kulturowe dotyczące Zakopanego i Podhala.
Prezentowane na wystawie prace w swojej tematyce odnoszą się do ugruntowanych tradycją malarską i literacką, wizerunków i wyobrażeń Tatr oraz pojawiających się na ich temat teorii („Mnich” Zbigniewa Rogalskiego, gwasze Andrzeja Wróblewskiego, szkice Antoniego Kenara czy wreszcie plakiety Michała Gąsienicy Szostaka).
Muzealna kolekcja została uzupełniona o prace krytyczne, które przepracowują mity i tematy wrażliwe (być może nawet drażliwe) dla regionu, w którym jak w soczewce skupiają się walory, ale też trudności i niedostatki znane także z innych miejsc w kraju (film „Ekosystem” Huberta Czerepoka).
Warto również zwrócić uwagę na możliwość interpretacji dziedzictwa kulturowego miasta (działalność Stowarzyszenia Kilim oraz Szkoły Koronkarskiej, przekształconej w Technikum Tkactwa Artystycznego) w pracach artystów współczesnych, stąd też obecność gobelinu Pauliny Ołowskiej p.t. „Oksza” oraz prezentacja tkanin Marty Gąsienicy Szostak („Gleba”), a także Elżbiety Nałęcz-Kąszyckiej („Lawina”). Obrazy Arkadiusza Walocha (portrety Tadeusza Brzozowskiego i Antoniego Kenara), jednego z nauczycieli legendarnej „Szkoły Kenara” odnoszą się z kolei do ludzi tworzących historię i klimat Zakopanego.
Kolekcja musi się rozrastać, dlatego też na ekspozycji pokazujemy prace artystów, o które chcemy powiększyć nasz zbiór. Są to prace reprezentujące twórców mieszkających i pracujących w Zakopanem, którzy kontynuują tradycję zakopiańskiej kolonii artystycznej (fotografie Jarka Możdżyńskiego dokumentujące proces powstawania rzeźby w pracowni Marcina Rząsy oraz trzy rzeźby – szkice tego artysty).
Przed wielu laty Andrzej Jakimowic we wstępie do pierwszego Salonu Marcowego napisał: „Dobrze jest pamiętać, że Zakopane to nie tylko zakopiańszczyzna, oraz że Witkiewiczów było dwóch”. Kolekcja sztuki w Muzeum Tatrzańskim z pewnością nie pozwala o tym zapomnieć.
Artyści: Ireneusz Bęc, Hubert Czerepok, Zygmunt Januszewski, Antoni Kenar, Jarek Możdżyński, Elżbieta Nałęcz-Kąszycka, Paulina Ołowska, Zbigniew Rogalski, Marcin Rząsa, Marta Gąsienica Szostak, Michał Gąsienica Szostak, Arkadiusz Waloch, Władysław Werner, Andrzej Wróblewski.
Zakup prac Huberta Czerepoka, Pauliny Ołowskiej, Zbigniewa Rogalskiego został sfinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
Galeria Sztuki XX wieku w willi Oksza
25 października 2018 – 23 czerwca 2019